Pani prof.hab.dr Iwona Bartkowiak-Broda od 48 lat zajmuje się pracą hodowlano-badawczą w dziedzienie uprawy rzepaku, brała udział m.in. w uzyskiwaniu odmian bezerukowch i hybrydowych. Pani Iwona o rzepaku wie chyba wszystko i jeśli kogokolwiek pytać, aby uzyskać rzetelną odpowiedź, to właśnie Panią Iwonę.
W wywiadzie tym rozmawiamy na temat wykorzystania rzepaku w pszczelnictwie biorąc pod uwagę odmiany populacyjne i hybrydowe. Wpływ pszczół na plonowanie rzepaku jest znaczący a pszczelarze są bardzo zainteresowani tym pożytkiem. Krąży wiele opinii i mitów, które poruszamy w rozmowie z naszym gościem.
Wykorzystanie odmian hybrydowych rzepaku w pszczelnictwie?
Jaka jest różnica między odmianami populacyjnymi i hybrydowymi w kontekście pszczelarstwa?
Czy to prawda, że:
– odmiany hybrydowe kwitną później?
– rzepak hybrydowy potrzebuje wyższej temperatury, żeby nektarować?
– wraz ze spadkiem zawartości kwasu erukowego w rzepaku spadła atrakcyjność dla pszczół?
– odmiana jara jest bardziej odporna na szkodniki od ozimej?
– odmiany hybrydowe są mniej atrakcyjne dla pszczół?
Czy jest dostęp do starych odmian z dużą zawartością właśnie kwasu erukowego dla celów pszczelarskich z wyłączeniem celów paszowo – konsumpcyjnych?
Czy rzepik ma coś wspólnego z rzepakiem?
Jak wygląda atrakcyjność rzepiku dla pszczół?Czy istnieją odmiany bardziej odporne na szkodniki i choroby, przez co wymagają mniej oprysków i są bezpieczniejsze dla pszczół?
Która odmiana rzepaku jest bardziej atrakcyjna dla pszczół ozima czy jara?
Jaki jest wpływ nawożenia azotem na nektarowanie?
Czy istnieją wczesne i późne odmiany rzepaku zarówno hybrydowego i populacyjnego dzięki czemu można by było przedłużyć okres pożytku?
Jakie warunki są optymalne do nektarowania rzepaku?
Czy środki chemiczne, którymi pryska się rzepak w okresie kwitnienia przedostają się do nektaru i pyłku zbieranego przez pszczoły?
Ekologiczna uprawa rzepaku – jaka jest efektywność oraz czy istnieją ekologiczne preparaty do ochrony rzepaku?
Dobre rady pod kątem uprawy różnych odmian rzepaku w kontekście współwystępowania pszczół przy uprawie?
PYTANIE POZA NAGRANIEM: Jaki jest związek pomiędzy odmianą a pyłkodajnością rzepaku?
Rzepak produkuje ogromne ilości pyłku, średnio 5×1012 na ha. Pyłek rzepaku jest stosunkowo duży, 25-33µm, ciężki i lepki, tworzy agregaty, dlatego w przenoszeniu pyłku najważniejszą rolę odgrywają owady, głównie pszczoła miodna (80-97%). Pszczoły oblatujące kwiaty rzepaku i żerujące na nich przyczyniają się do rozpadu dużych agregatów pyłku na mniejsze i lżejsze elementy. Także wiatr, ale silny, może przenosić pyłek. Tak więc owady i wiatr są to dwa wektory przenoszące pyłek.
Spośród owadów oblatujących kwitnący rzepak 80% zbiera nektar, a 20% pyłek lub nektar i pyłek. Pyłek zbierany jest przez pszczoły jako jedyne źródło białka niezbędne w żywieniu larw.
Rzepak jest rośliną częściowo obcopylną i częściowo samopylną. Obcopylność średnio wynosi około 30% ale w zależności od odmiany może wynosić 0 do 90%. Na atrakcyjność dla pszczół wpływa wielkość i kształt kwiatów, ilość i zapach nektaru. Odmiany rzepaku są zróżnicowane pod względem tych cech. Ponadto stwierdzono, że naloty pszczół i zapylenie krzyżowe w przypadku odmian populacyjnych przyczyniają się do zwiększenia plonu nasion. Natomiast nie obserwuje się tego efektu w przypadku odmian mieszańcowych (hybrydowych). Prawdopodobnie związane jest to z faktem, że plantacja odmiany mieszańcowej zawsze składa się z genetycznie takich samych roślin (jest to pokolenie F1), natomiast w przypadku odmiany populacyjnej rośliny są bardziej zróżnicowane genetycznie i krzyżowe zapylenie powoduje zwiększenie wielkości i ilości zawiązanych nasion. Ponadto jak wykazały doświadczenia odmiany populacyjne wywarzają więcej kwiatów niż odmiany mieszańcowe, natomiast kwiaty odmian mieszańcowych są większe. Występują różnice odmianowe pod względem tych cech.
Nawożenie azotem powoduje zwiększenie ilości wytwarzanych kwiatów oraz zwiększenie ilości produkowanego pyłku. Niemniej do dobrego zapylenia nie potrzeba dużo pyłku, wręcz przeciwnie zbyt duża ilość kiełkującego pyłku na znamieniu słupka może przyczynić się do wytworzenia większej ilości ale drobnych nasion.
2 komentarze
Bardzo dziekuje ze udostepniacie materiały na free. Fajna i rzeczowa wypowiedz Pani doktor. ALe nie został poruszony jeszce jeden temat, wiem ze to juz ma znikome znaczenie dla pszczół ale duze dla ludzi. Moje pytanie jest nastepujace, czy rzepak w koncowej fazie kiedy juz przekwitnie i strąki z nasionami zaczynaja dojrzewac sa pryskane zwiazkiem chemicznym ktory zawiera glifosat i czy ten zwiazek chemiczny zostaje pozniej w ziarnie rzepaku….?
Dziękujemy za zainteresowanie. Nie chcemy sami wypowiadać się na ten temat nie mając potwierdzenia w postaci badań. Postaramy się przy najbliższej okazji skontaktować się jeszcze z Panią profesor i zadać jej dodatkowe pytania, które pojawią się w komentarzach. Pozdrawiamy.